Według ostatnich danych statystycznych po raz pierwszy od blisko 30 lat odnotowano zjawisko, które jeszcze niedawno wydawało się mało prawdopodobne – więcej Polaków wróciło z Niemiec do Polski, niż wyjechało za zachodnią granicę w poszukiwaniu pracy. Zmiana ta może być sygnałem głębszych procesów zachodzących na rynku pracy w obu krajach, a także efektem rosnącej atrakcyjności polskich warunków zatrudnienia. Coraz częściej wybór między emigracją a pozostaniem w kraju nie jest już oczywisty, a decyzje pracowników kształtują takie czynniki jak koszty życia, dostępność mieszkań, różnice w wynagrodzeniach czy stabilność zatrudnienia.
Kiedy Polacy zaczęli masowo wyjeżdżać do Niemiec
Masowe wyjazdy Polaków do pracy w Niemczech rozpoczęły się na początku lat 90., po transformacji ustrojowej i otwarciu granic. Początkowo były to głównie wyjazdy sezonowe, związane z pracą w rolnictwie, ogrodnictwie czy gastronomii. Z czasem, wraz z poprawą dostępu do informacji i wzrostem liczby ofert od niemieckich pracodawców, Polacy zaczęli podejmować zatrudnienie w coraz szerszym zakresie branż – od budownictwa i przemysłu, po opiekę nad osobami starszymi. Wiele osób korzystało z pośrednictwa, jakie oferowała agencja pracy tymczasowej, co pozwalało szybko znaleźć legalne zatrudnienie i uniknąć problemów formalnych. Szczyt emigracji zarobkowej przypadł na pierwszą dekadę XXI wieku, kiedy różnice w wynagrodzeniach między Polską a Niemcami były szczególnie widoczne, a wyjazd oznaczał często kilkukrotny wzrost dochodów.
Kiedy trend zaczął wyhamowywać?
Wyraźne spowolnienie masowych wyjazdów do pracy w Niemczech zaczęło być widoczne około 2015–2016 roku. Choć różnice w wynagrodzeniach wciąż były znaczące, to rosnące koszty życia za Odrą – zwłaszcza wysokie ceny mieszkań i opłat – zmniejszały realne korzyści finansowe z emigracji. W tym samym czasie wprowadzono bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców, co spowodowało, że wiele osób zaczęło korzystać z usług pośredników, takich jak zaufana agencja pracy, aby mieć pewność, że oferta jest bezpieczna i zgodna z przepisami. Coraz większą rolę odgrywało też zatrudnienie przez agencję pracy tymczasowej, która pomagała w formalnościach i gwarantowała legalną pracę w Niemczech. Pandemia COVID-19 w latach 2020–2021 dodatkowo ograniczyła mobilność, co sprawiło, że trend wyjazdów wyhamował jeszcze mocniej.
Jakie czynniki zdecydowały o tym, że w tym roku trend się odwrócił?
Odwrócenie wieloletniego trendu migracyjnego w 2025 roku jest efektem połączenia kilku istotnych czynników. Przede wszystkim w Niemczech utrzymują się rekordowo wysokie koszty życia – w wielu miastach czynsze, opłaty za media i podstawowe usługi pochłaniają znaczną część wynagrodzenia. Jednocześnie rynek pracy stał się bardziej konkurencyjny, a w niektórych branżach pracodawcy zaczęli preferować kandydatów z lokalnym doświadczeniem oraz dobrą znajomością języka.
Na sytuację wpłynęły także zmiany w przepisach i procedurach zatrudniania cudzoziemców, które wydłużyły i skomplikowały proces rekrutacji. Coraz więcej ofert wymaga dodatkowych kwalifikacji lub potwierdzenia kompetencji, co zniechęca osoby poszukujące pracy bez specjalistycznego wykształcenia. W efekcie część Polaków oceniła, że obecne warunki finansowe i socjalne nie rekompensują trudności związanych z wyjazdem i podjęła decyzję o powrocie do kraju.
Jak będzie wyglądał trend w przyszłości?
Prognozy dotyczące migracji zarobkowej Polaków do Niemiec wskazują, że w najbliższych latach trend może pozostać stabilny lub nawet lekko spadkowy. Wpływ na to będą miały zarówno czynniki ekonomiczne, jak i demograficzne. Starzenie się społeczeństwa w Niemczech nadal będzie generować popyt na pracowników w opiece zdrowotnej, logistyce i przemyśle, jednak konkurencja o te miejsca pracy może się zaostrzyć z powodu napływu kandydatów z innych krajów.
Dodatkowo rosnące koszty utrzymania oraz konieczność posiadania coraz wyższych kwalifikacji sprawią, że wyjazdy będą częściej dotyczyć osób z doświadczeniem zawodowym i znajomością języka, a nie pracowników bez specjalistycznego przygotowania. Nie można jednak wykluczyć krótkoterminowych wzrostów zainteresowania, np. w przypadku pogorszenia sytuacji gospodarczej w Polsce czy pojawienia się atrakcyjnych programów rekrutacyjnych oferowanych przez niemieckich pracodawców.