Rozważając fuzje i przejęcia w biznesie międzynarodowym, nie można pominąć procesu due diligence. Jest to kluczowy etap, umożliwiający dokładne zrozumienie i ocenę potencjalnego partnera biznesowego lub celu akwizycji. W tym artykule przyjrzymy się, co to jest due diligence i dlaczego odgrywa ono tak ważną rolę w międzynarodowych transakcjach. Dowiesz się, jakie obszary obejmuje i jakie korzyści niesie za sobą jego stosowanie.
Co to jest due diligence przy przejęciach?
W typowej sprzedaży udziałów, kiedy nabywca przejmuje cały wydany kapitał zakładowy spółki docelowej od sprzedającego, przeprowadza się proces due diligence. Jego celem jest umożliwienie nabywcy zdobycia informacji o spółce docelowej i jej działalności przed finalizacją zakupu. Zakończenie procesu może zmniejszyć ryzyko zakupu firmy i biznesu, o których nabywca ma ograniczoną wiedzę, i które mogą kryć nieprzyjemne niespodzianki.
Tradycyjnie to nabywca i jego doradcy prowadzą proces prawny due diligence i proszą o informacje oraz dokumenty dotyczące spółki docelowej i jej działalności od sprzedającego lub zespołu zarządzającego spółką docelową. Te informacje następnie są przeglądane przez zespół nabywcy.
W przypadku sprzedaży na aukcji to sprzedający zarządza procesem, często tworząc elektroniczną wirtualną dataroom, aby umożliwić wszystkim oferentom dostęp do informacji. W takiej sytuacji oferenci zazwyczaj podlegają okresowi, w którym mogą uzyskać dostęp do dataroom i mogą otrzymać ograniczone informacje.
Znaczenie due diligence przy przejęciach
Due diligence w procesie przejęć służy zarówno kupującemu, jak i sprzedającemu, umożliwiając im dokładną ocenę transakcji przed jej finalizacją. Dla kupującego, jest to etap niezbędny do weryfikacji stanu prawno-finansowego i operacyjnego spółki docelowej, co pozwala uniknąć niespodzianek i potencjalnych problemów po przejęciu. Zasada „niech kupujący będzie czujny” podkreśla odpowiedzialność kupującego za wykrycie ewentualnych problemów.
Dzięki temu, kupujący ma możliwość renegocjacji ceny zakupu, uzyskania gwarancji w umowie kupna, a nawet odstąpienia od transakcji, jeśli odkryte zostaną istotne problemy. Proces ten jest porównywalny do zakupu używanego samochodu, gdzie istotne jest własne zbadanie pojazdu, a nie poleganie wyłącznie na zapewnieniach sprzedawcy.
Z kolei dla sprzedającego, due diligence ułatwia przygotowanie niezbędnej dokumentacji i informacji, które będą wymagane w dalszym etapie transakcji, w szczególności w ramach procedury ujawniania. Organizacja tych materiałów może uprościć i przyspieszyć cały proces sprzedaży.
Ponadto, właściwie przeprowadzone due diligence i procedura ujawniania mogą ochronić sprzedającego przed ryzykiem roszczeń gwarancyjnych po zakończeniu transakcji. Jeśli kupujący ma świadomość istniejących problemów przed finalizacją i zostaną one odpowiednio ujawnione zgodnie z umową sprzedaży, trudniej będzie mu później skutecznie dochodzić roszczeń z tytułu gwarancji.
Co się dzieje, gdy nie wykonuje się due diligence?
Brak przeprowadzenia due diligence przy zakupie firmy może narazić obie strony na znaczne ryzyko. Kupujący przejmuje cel ze wszystkimi jego historycznymi i bieżącymi zobowiązaniami, a rozsądny nabywca będzie chciał znać te zobowiązania przed finalizacją sprzedaży.
Na przykład kupujący może odkryć problemy z biznesem po zakończeniu transakcji, co może skutkować tym, że wartość firmy jest niższa niż kwota zapłacona za nią, lub że, gdyby kupujący wiedział o tych problemach wcześniej, mógłby zdecydować się odstąpić od umowy.
Chociaż kupujący może być chroniony przez gwarancje w umowie kupna i może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia gwarancji po zakończeniu transakcji, udane roszczenie zwróci im tylko środki finansowe; nadal będą właścicielami kapitału zakładowego spółki docelowej i będą musieli poradzić sobie z problemem.
Ponadto umowa kupna często zawiera znaczne ograniczenia roszczeń gwarancyjnych, więc kupujący prawdopodobnie nie otrzyma pełnego odszkodowania za jakąkolwiek stratę finansową. Wynikającą z problemów, które pojawią się po zakończeniu transakcji. Lepiej znać te problemy z wyprzedzeniem i w razie potrzeby szukać ochrony poprzez gwarancje w umowie sprzedaży w odniesieniu do konkretnego problemu.
Kupujący może również być niechętny do dochodzenia roszczeń gwarancyjnych przeciwko sprzedającemu. Jeśli na przykład sprzedający jest klientem kupującego i/lub spółki docelowej po zakończeniu transakcji. Postępowania sądowe prawdopodobnie zaszkodzą takiej kontynuującej się relacji biznesowej, co może być niezwykle szkodliwe dla kupującego.
Pozostałe kluczowe obszary due diligence
Due diligence obejmuje kilka kluczowych obszarów, w tym analizę finansową, badanie prawne, ocenę zgodności operacyjnej oraz weryfikację kwestii podatkowych. Proces ten umożliwia identyfikację i ocenę ryzyka związanego z transakcją, co jest niezbędne do zabezpieczenia interesów firmy.
Finansowe
Analiza finansowa jest podstawą due diligence. Obejmuje ona szczegółowe badanie sprawozdań finansowych, ocenę rentowności, struktury kapitałowej oraz prognoz finansowych celu przejęcia. To pozwala na zrozumienie zdolności finansowej firmy do generowania zysku w przyszłości.
Prawne
Badanie prawne to ocena zgodności działalności celu akwizycji z obowiązującymi przepisami prawa. Obejmuje weryfikację umów, licencji, zobowiązań prawnych oraz potencjalnych sporów prawnych. Jest to niezbędne do oceny ryzyka prawnego związanego z transakcją.
Operacyjne
Ocena operacyjna skupia się na analizie procesów biznesowych, struktur organizacyjnych, technologii i zasobów ludzkich firmy przejmowanej. Ma na celu ocenę efektywności i zgodności operacji biznesowych z celami strategicznymi firmy przejmującej.
Korzyści z due diligence
Przeprowadzenie due diligence przed dokonaniem fuzji czy przejęcia ma kluczowe znaczenie dla każdej strony transakcji. Zapewniając gruntowne zrozumienie wszystkich aspektów działalności firmy przejmowanej. Dzięki temu procesowi, kupujący może dokonać dokładnej oceny wartości firmy, co jest niezbędne do ustalenia sprawiedliwej ceny zakupu.
Analiza finansowa, prawna, operacyjna oraz ocena zgodności firmy z obowiązującymi przepisami pozwala na wykrycie wszelkich ukrytych problemów, które mogłyby wpłynąć na przyszłe funkcjonowanie i rentowność biznesu. Ponadto, umożliwia identyfikację obszarów. Gdzie możliwe jest osiągnięcie synergii – czyli miejsc, gdzie połączenie potencjałów obu firm może przynieść dodatkowe korzyści. Takie jak zwiększenie efektywności operacyjnej, obniżenie kosztów czy poszerzenie oferty produktowej.
Z drugiej strony, skrupulatne przeprowadzenie due diligence minimalizuje ryzyko związane z inwestycją. Chroniąc kupującego przed potencjalnymi niespodziankami, które mogłyby negatywnie wpłynąć na wartość i stabilność przejmowanego biznesu. Proces ten daje również solidną podstawę do negocjacji warunków umowy kupna-sprzedaży. Pozwalając kupującemu na żądanie odpowiednich gwarancji lub renegocjację ceny, jeśli w trakcie wyjdą na jaw kwestie wymagające dodatkowej uwagi.
Najczęściej zadawane pytania
Chociaż nie jest formalnie obowiązkowe, to jest standardową praktyką w międzynarodowych transakcjach biznesowych. Pomaga to w dokładnej ocenie ryzyka i wartości inwestycji.
Czas trwania zależy od wielkości i złożoności transakcji. Może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Pominięcie due diligence może prowadzić do niedocenienia ryzyka, przepłacenia za firmę lub przejęcia firmy z ukrytymi problemami finansowymi czy prawnymi.
Nie, jest kluczowe zarówno dla dużych, jak i małych firm, ponieważ pomaga w dokładnej ocenie potencjalnych transakcji fuzji i przejęć.